Wszystkie domy towarowe Conitzerów w Marienwerder zlokalizowane były w samym
centrum miasta przy Markt (Rynek). Jak podaje Rudolhp Conitzer i ogłoszenie w gazecie z 1.02.1882 roku,
pierwszą siedzibą firmy był wynajęty lokal od Juliusa Levinsohna tzw. Levinsohnschen
Haus. Znajdował się przy Marienburger Str. 1 (ob. ul. Braterstwa Narodów).
Numer 1 na planie.
Numer 1 na planie.
Plan Starego Miasta Marienwerder (Kwidzyn)
źródło: zbiory prywatne
Zdjęcie współczesne ul. Braterstwa Narodów
źródło: zbiory prywatne
Po kilku
latach gdy biznes się rozkręcił, bracia odstąpili wynajmowany lokal swojemu szwagrowi
Horwitzowi. Dzięki temu powiększył on swój sklep z butami, który
znajdował się tuż obok pod tym samym adresem. Natomiast Conitzerowie zakupili
dwie kamienice, które znajdowały się w północnej pierzei Markt 7 i 8 (nr 2 na planie). Jednak według moich przepuszczeń, najpierw została
zakupiona stara kamienica Markt 8, którą to rozebrano i postawiono na jej miejscu nową kilku
kondygnacyjną w stylu odpowiednim dla epoki, przystosowaną właśnie pod piętrowy dom towarowy. Świadczyć o tym mogą
między innymi duże witryny sklepowe i duże okna na pierwszym i drugim piętrze.
Dopiero później dokupiono sąsiednią kamienicę Markt 7. Lokale handlowe na parterze obu kamienic
zostały połączone, a w roku 1906 stara kamienica Markt 7 została doszczętnie rozebrana
wraz z fundamentami i na nowo odbudowana. Została ona połączona z kamienicą Markt 8. na potrzeby dużego nowoczesnego domu handlowego (Kaufhaus). Budynki miały podobną elewację i w ten sposób tworzyły jedną całość. Pewnie
można byłoby jeszcze wiele napisać o szczegółach architektonicznych… Do 1945 roku kilkukrotnie dokonywano
drobnych zmian fasady całego kompleksu. Dowodem moich spostrzeżeń są poniższe
fotografie.
Kamienice przed przebudową
(przy Markt 7 i 8) w roku 1840
(przy Markt 7 i 8) w roku 1840
źródło: "700 Jahre Marinwerder" Wernicke
Kamienice po pierwszej przebudowie
(koniec XIX w.)
źródło: zbiory prywatne
Kamienica Markt 7
Kamienice tuż po przebudowie
(przy Markt 7 i 8) w roku 1906/1907
(przy Markt 7 i 8) w roku 1906/1907
źródło: zbiory prywatne
Kamienice Markt 7 i 8
(koniec lat 20. XX w.)
źródło: zbiory prywatne
Kamienice Markt 7 i 8
(lata 30. XX w.)
(lata 30. XX w.)
źródło: kronika firmy udostępnił Martin Conitzer
Obchody 700-lecia Miasta
(w tle przysłonięte witryny kamienic)
w 1933 roku
źródło: Archiwum Miejskie Celle
W 1945 roku już pod innym szyldem dom towarowy jak i całe Stare Miasto
został spalony w wyniku działań wojennych, a następnie rozebrany.
Ruiny Rynku Starego Miasta
źródło: znalezione w sieci
Dopiero po
wielu latach z różnymi przygodami w 2011 roku została odbudowana cała
północna pierzeja Rynku wraz z dawną siedzibą Conitzerów. Obecnie częściowo tylko spełnia ona dawne funkcje handlowe. W zasadzie jest to już zupełnie inny budynek.
Gdy odkopywano dawne fundamenty kamienic podczas wykopalisk około 2000 r., to pamiętam, że w piwnicach pełno było elementów maszyn do szycia.
Gdy odkopywano dawne fundamenty kamienic podczas wykopalisk około 2000 r., to pamiętam, że w piwnicach pełno było elementów maszyn do szycia.
źródło: zbiory prywatne
Niedokończona Odbudowa północnej
pierzei rynku 2002 roku
pierzei rynku 2002 roku
źródło: zbiory prywatne
Odbudowana północna część dawnego Rynku w miejscu
dawnych kamienic w 2011 roku
źródło: zbiory prywatne
Interes kupców tak dobrze prosperował, że
zakupili trzecią kamienicę jeszcze pod
koniec XIX wieku. Mieściła się ona przy Markt 16 (Rynek), we wschodniej pierzei, a dokładniej na rogu
Markt i Breite Str. (ob. ul. Batalionów Chłopskich, nr 3 na planie). Tu na
przestrzeni lat dokonywano kilku drobnych przeróbek, zlikwidowano mieszkania na
górnych piętrach na potrzeby nowych ekspozycji sklepowych. Zmieniano też fasadę budynku (wprawione oko na pewno
dostrzeże to na wielu zachowanych ujęciach).
Kamienica Markt 16 ok. 1910 roku
źródło: zbiory prywatne
W tle Kamienica Markt 16 ok. 1910 roku
źródło: znalezione w sieci
Kaufhaus Markt 16
(lata 30. XX w.)
źródło: kronika firmy udostępnił Martin Conitzer
Obchody 700-lecia Miasta
w 1933 roku - w tle główne wejście do sklepu
źródło: Archiwum Miejskie Celle
Kamienica ta też podzieliła los poprzednich, w 1945 roku została spalona
i rozebrana. Zachowało się kilka zdjęć z
rozbiórki, między innymi ujęcie od strony dzisiejszej ul. Bat. Chłopskich.
Pozostałości po witrynach Domu Towarowego
w roku 1946
źródło: znalezione w sieci
Obecnie w tym miejscu znajduje się chodnik i pawilon handlowy wybudowany wraz z
blokami osiedla w czasach PRL, co zupełnie nie pasuje do tej historycznej
części miasta. Prawdopodobnie doczekamy się przebudowy w ramach rewitalizacji
całego terenu dawnego Rynku.
W Domu Towarowym przy Markt 16, były sprzedawane artykuły pasmanteryjne, galanteria skórzana i obuwie. A przy Markt 7 / 8, znajdowała się
garderoba męska szyta na miarę. W obu sklepach oferowano także gotową konfekcję dla pań i panów. W asortymencie firmy znajdowała się
ponadto konfekcja dziecięca oraz drobne wyposażenie domów i mieszkań. Takie właśnie
informacje podają dawne reklamy w gazetach, książkach reklamowych i miejskich Adressbuchach (książkach adresowych).
W spisie
mieszkańców z 1935 roku jest też informacja, że Alex i Nathan (właściwie jego
spadkobiercy, gdyż zmarli w latach 30. XX w.) byli także właścicielami
kamienicy o ostatnim numerze Markt 22 (nr 4 na
planie). Najemcą lokalu była filia Kaisers Kaffe, która handlowała kawą. Była
to narożna kamienica w południowej części Markt (Rynek). Dziś w tym miejscu stoi
blok.
W dzisiejszych czasach fajnie byłoby nazwać ten ciąg nowo zbudowanych kamieniczek – Kamienicami Conitzerów. Może chociaż symbolicznie przywracałoby to duszę i dawny klimat tego miejsca, jak i pamięć o Conitzerach,
tak zasłużonych dla Naszego miasta nie zamarłaby…
Czy tak w ogóle śpisz??? Godzina wystawienia postu mówi mi, że nie :-)
OdpowiedzUsuńKawał świetnej roboty gratuluje samozaparcia!!!!!!!!!!!!
OdpowiedzUsuńŚwietna strona!!! Gratuluję znakomitej wiedzy *D*
OdpowiedzUsuńPowraca nadzieja ze w Polsce sa jeszcze ludzie ktorzy mysla !
OdpowiedzUsuńDziekuje
Dzięki wszystkim za miłe słowa :)
OdpowiedzUsuńświetna strona skąd taka pasja
OdpowiedzUsuńdługo by opowiadać :) Kolejne wpisy już wkrótce
OdpowiedzUsuń