Przedsiębiorstwo energetyczne Überlandwerk - Operacja Tablica. Cz.1

     Kilka tygodni temu byliśmy świadkami rozbiórki ruin dawnej elektrowni parowej przy ul. Wiślanej 7. Elektrownia została wybudowana na początku lat 20. XX wieku i wchodziła w skład przedsiębiorstwa energetycznego Westpreussische Ueberlandwerk Gmbh Marienwerder.

Tak wyglądała elektrownia w czasach swojej świetności

   źródło: "Bildband Stadt und Kreis Marienwerder Wpr."

                     źródło: "Bildband Stadt und Kreis Marienwerder Wpr."




Jej kres przypadł na przełom lat 50. i 60. W budynku i jego najbliższym otoczeniu powstał skup złomu, a z czasem hurtownia materiałów budowlanych i warsztaty.

Na tle innych budynków wielkość elektrowni 

była imponująca

                     źródło: Stadtarchiv Celle

Ostatnie "dni" budynku po dawnej elektrowni

                     źródło: Forum e-Kwidzyn, Kwidzynopedia



 W latach 90. XX wieku wybuchł  pożar, na skutek którego "elektrownia" uległa poważnemu uszkodzeniu. Około 70 % dawnej kubatury zostało rozebrane.

 Jakże cenną fotografię spalonego kompleksu

 wykonał Pan Michał M. Kamiński. 
Dzięki Jego uprzejmości

mogę ją zaprezentować

   źródło: autor Michał M. Kamiński



Do obecnych czasów przetrwała namiastka tego, co było przed pożarem. Niezabezpieczona ruina ulegała ciągłej dewastacji, wielokrotnie odwiedzana przez degustatorów tanich trunków i poszukiwaczy złomu. Stanowiła niebezpieczeństwo w szczególności dla przechodniów oraz bawiących się w pobliżu dzieci. 

Obiekt niestety nie był wpisany do rejestru zabytków oraz do gminnej ewidencji zabytków. Nie podlegał, zatem pełnej ochronie prawnej. Groziła mu katastrofa budowlana.

  Wróćmy do istoty sprawy, czyli do rozbiórki ruiny. To, że budynek zostanie rozebrany wiedziałem już kilka miesięcy temu, ale nie znałem dokładnego terminu prac. I gdyby nie moi przyjaciele, którym los zabytków nie jest obcy - to przegapiłbym przebieg robót rozbiórkowych. Tymi przyjaciółmi są Michał Drożdż i Marcin Lewandowski, którzy to poinformowali mnie o tym, co się dzieje na Wiślanej. Błyskawicznie udaliśmy się razem na miejsce i nie zastanawiając się postanowiliśmy uratować przed zniszczeniem kilka artefaktów upamiętniających dawną elektrownię. Po uzyskaniu zgody właścicieli (...) chłopaki ratujcie, co się da, świetna inicjatywa, zabraliśmy się do pracy. 

A oto krótka fotorelacja z całej naszej operacji.

Ruiny dawnej elektrowni krótko przed rozbiórką

                              

Prace rozpoczęły się od zabezpieczenia terenu

Najwięcej trudności w burzeniu sprawiała zbrojona rampa, 

którą widać po prawej stronie kadru

Zajrzyjmy jeszcze do środka

Płyta z piaskowca przytwierdzona do fasady budynku,

niegdyś posiadała inskrypcje, która umyślnie została zniszczona.

Następnie umieszczono na płycie szyld, o czym świadczą otwory.

Jednomyślnie postanowiliśmy ją ocalić

Ściągnięcie około stu kilogramowej płyty z wysokości kilku metrów wymagało odpowiedniego sprzętu, który trzeba było natychmiast zorganizować. Czas działał na Naszą niekorzyść.

Michał podczas wstępnych oględzin

głębokości osadzenia tablicy w ścianie

                           

Naszym poczynaniom przyglądało się wielu przechodniów.

Jednym z nich był Pan Grzegorz Górski.

 Jak Nam powiedział, że razem ze swoim ojcem i bratem uruchamiali tą elektrownię w 1945 roku 
(jak już sowieci zajęli miasto) to z wrażenia

 o mały włos nie spadliśmy z rusztowania :)

Pamiątkowe zdjęcie z Panem Górskim 

na krótko przed rozbiórką

Wróćmy do Naszej tablicy

Tuż po wykuciu cegieł i demontażu dwóch górnych kotew

Jesteśmy już gotowi do "oderwania" płyty od ściany.

Opony zimowe z samochodu mojej mamy były niezwykle

przydatne podczas końcowej fazy operacji :)

Chwila strachu...

Udało się, jest Nasza!!!... :)
dokładnie tak zaakcentował to Michał. 

Mieliśmy małą nadzieję, że za płytą w ścianie

będzie zamurowana tuba z aktem erekcyjnym.

Niestety tak nie było

Pamiątkowa fotka.

od lewej: Marcin, Łukasz i Michał

Michał i Marcin to wspaniali towarzysze broni, bardzo pozytywnie zakręceni na punkcie historii. Znamy się od przedszkola, a historią i zbieractwem zajmujemy się od wczesnej podstawówki. Gdyby nie znajomość z nimi, a w szczególności z Michałem, to, kto wie jak potoczyłyby się moje losy, jako kolekcjonera i poszukiwacza lokalnej historii. Na pewno jeszcze nie raz pojawią się w moich relacjach (wraz z innymi towarzyszami broni, których jeszcze nie mieliście okazji poznać). Dzięki chłopaki !!!

Cała akcja demontażu tablicy o mały włos zakończyłaby się niepowodzeniem. Gdy znosiliśmy tablicę z rusztowania... nagle ostatnie przęsła nam się rozjechały i gdyby nie szybka reakcja Marcina, tablica spadła by na ziemię. Marcin dość długo odczuwał tego skutki - stłuczona kostka w nodze. To się nazywa poświęcenie dla sprawy :)

Płyta jest już bezpieczna. 

Posiada kilka drobnych pęknięć oraz niewielką warstwę patyny.

Na fotce widzimy też szyld z numerem i ulicą, który zdemontowaliśmy ze ściany.

                             

Co z nią zrobimy? 

Tego jeszcze nie wiemy. Gdyby udało się ustalić, jakie były na niej napisy to można by się pokusić o ich odtworzenie i odrestaurownie całości. Uważamy, że jej docelowe miejsce powinno być w muzeum (przy ekspozycji dotyczącej historii miasta) lub np. na holu miejscowego zakładu energetycznego z odpowiednim opisem historycznym.

Cała operacja zakończyłaby się pełnym sukcesem gdyby nie...

Na budynku dawnej elektrowni znajdowała się jeszcze jedna ciekawa pamiątka z czasów jej świetności. Mianowicie była to lampa z mechanizmem (kołowrotkiem) umożliwiającym opuszczanie jej w celu wymiany żarówki. Lampa znajdowała się wysoko na narożniku tuż przy poddaszu. 

Mieliśmy ją zdemontować rankiem następnego dnia. 

Niestety "ktoś" nas ubiegł...

Nazajutrz lampy już nie było jak z resztą całej 

pozostałości po elektrowni

Bardzo przykry widok.

Gdyby nie pożar w latach 90 - tych

to z pewnością nadal podziwialibyśmy budowlę dawnej elektrowni 

- Wspomnienia Pana Grzegorza Górskiego.

- Historia powstania oraz działalność przedsiębiorstwa      energetycznego.

- Lokalizacje wszystkich placówek.

- Pamiątki związane z zakładem.

- Firmy współpracujące z przedsiębiorstwem.

- I inne ciekawostki związane z tematem.

Wszystkie powyższe tematy będę opisywał niebawem. 

Do zobaczenia w przeszłości.

P.S. 

Chciałbym bardzo podziękować Monice Czubińskiej i Beacie Stosik-Szmaglińskiej - właścicielkom nieruchomości za umożliwienie przeprowadzenia całej operacji.

c.d.n.