Kolejnym sklepem z asortymentem tekstylnym w Marienwerder był geszeft o nazwie F. v. Mogilowski.
Ferdinand von Mogilowski, otworzył swój biznes w Marienwerder prawdopodobnie pod koniec XIX wieku. Jak podają książki adresowe z 1909 i 1912 roku, Ferdinand był właścicielem XIX wiecznej kamienicy w której na parterze mieścił się jego odzieżowy sklep. Owa Kamienica znajdowała się w samym sercu miasta, czyli przy Rynku, pod numerem 15 (Markt 15). Stała pomiędzy jedną z kamienic Conitzerów (Markt 16) a budynkiem Reinholda Schaenske, w której znajdowało się w tym czasie Zachodnio Pruskie Towarzystwo Kredytowe - Westpreussische Creditverein (Markt 14). Tuż naprzeciw mieścił się neogotycki ratusz i jego nieprzeciętnie wysoka wieża, której niewielka pozostałość stoi do dnia dzisiejszego. Na zapleczu kamienicy znajdowały się oficyny i małe podwórze (takich właśnie miejsc brakuje mi w Kwidzynie, mimo że nie są estetyczne, ale za to posiadają swój niepowtarzalny urok).
Ferdinand von Mogilowski, otworzył swój biznes w Marienwerder prawdopodobnie pod koniec XIX wieku. Jak podają książki adresowe z 1909 i 1912 roku, Ferdinand był właścicielem XIX wiecznej kamienicy w której na parterze mieścił się jego odzieżowy sklep. Owa Kamienica znajdowała się w samym sercu miasta, czyli przy Rynku, pod numerem 15 (Markt 15). Stała pomiędzy jedną z kamienic Conitzerów (Markt 16) a budynkiem Reinholda Schaenske, w której znajdowało się w tym czasie Zachodnio Pruskie Towarzystwo Kredytowe - Westpreussische Creditverein (Markt 14). Tuż naprzeciw mieścił się neogotycki ratusz i jego nieprzeciętnie wysoka wieża, której niewielka pozostałość stoi do dnia dzisiejszego. Na zapleczu kamienicy znajdowały się oficyny i małe podwórze (takich właśnie miejsc brakuje mi w Kwidzynie, mimo że nie są estetyczne, ale za to posiadają swój niepowtarzalny urok).
Plan Rynku (Markt)
zaznaczone są sklepy odzieżowe
w danym okresie (to jeszcze nie wszystkie!)
źródło: zbiory prywatne
Tak mniej więcej by to wyglądało
na tle z obecnych czasów
Witryna sklepu była kilkukrotnie przebudowywana. Główne wejście znajdowało się pomiędzy dwoma dużymi oknami wystawowymi. Tuż z boku po prawej stronie były oddzielne drzwi prowadzące na klatkę schodową (sień) kamienicy.
Najstarsze mi znane ujęcie
fragmentu w/w budynku
około 1880 roku
Fragment w/w kamienicy
1901 rok
zbiory prywatne
Wschodnia pierzeja Rynku
w kółku kamienica v. Mogilowskiego
około 1910 roku
Lata 1910 - 1920
W sklepie v. Mogilowskiego robili zakupy dawni mieszczanie oraz przyjezdni z całego powiatu i innych okolic. Można było tu zakupić tkaniny, bieliznę oraz towary produkcji własnej. Specjalnością firmy była sprzedaż, garderoby męskiej, konfekcji damskiej, bielizny oraz tkanin odzieżowych. Ponadto w ofercie sklepu były jeszcze: zasłony, tkaniny tapicerskie oraz maszyny do szycia niemieckiego producenta Seidel – Naumann z Dresna. O tym wszystkim możemy się dowiedzieć z poniższej reklamy z 1909 roku.
Blaszka z logiem firmy,
znajdowała się na główce maszyny do szycia
Rola Ferdinanda von Mogilowskiego jako właściciela kamienicy i sklepu kończy się przed 1917 rokiem. W książce adresowej z 1912 roku jego imię i nazwisko wymieniane jest po raz ostatni (dotyczy tylko jego osoby). Natomiast w książkach adresowych z lat 1917, 1921, 1926 i 1935 widnieje tylko Anna v. Mogilowski (z domu Sperling). Anna zaręczyła się z Ferdinandem 05.02. 1879 roku w Königsberg (Królewiec), po czym niebawem się pobrali i zamieszkali w Marienwerder. Wracając do sedna sprawy, zniknięcie Ferdinanda można by wytłumaczyć powołaniem do służby wojskowej. W 1914 roku wybuchła Wielka Wojna i jest duże prawdopodobieństwo, że v. Mogilowski poległ w walce na froncie. Jest to tylko moja hipoteza, ale bardzo realna. Przemawiają za nią jeszcze inne argumenty. Mniej więcej w tym czasie Anna sprzedała kamienicę wraz z firmą i pobierała rentę po mężu. Do połowy lat dwudziestych XX wieku mieszkała przy Rospitzer Str. 7b (obecnie róg ul. Hallera i 11-go Listopada). Po czym ponownie zamieszkała w dawnym mieszkaniu przy Markt 15, już tylko jako lokator. W literaturze niemieckiej natrafiłem na wspomnienia Elisabeth Kroll (z domu Scheanske), która była córką właściciela sąsiedniej kamienicy. Napisała, że Ferdinand v. Mogilowski zmarł w 1913 roku. Czyli krótko przed wojną. Wspomnienia te pojawiły się w 1983 roku. Być może tak było, ale już nie raz spotkałem się z małymi niejasnościami lub pomyłkami w wspomnieniach dawnych mieszkańców Naszego miasta.
Nowymi właścicielami firmy F. v. Mogilowski i całej nieruchomości zostali: Oskar Schidlowsky i Alma Mokinski. Nie zrezygnowali z nazwy sklepu, wręcz przeciwnie. Na wszystkich mi znanych anonsach reklamowych po 1912 roku zawsze dumnie widnieje napis F. v. Mogilowski i dopisek Inhaber (właściciel) Oskar Schidlowsky / Alma Mokinski. Ferdinand pewnie musiał się cieszyć dobrą renomą wśród klientów. Mimo wszystko było to normalne zjawisko w branży usługowo – handlowej. Na poniższych reklamach można dostrzec jak na przestrzeni lat był wprowadzany nowy asortyment do sklepu. Zapewne takie były wymogi lokalnego rynku oraz bardzo dużej konkurencji.
Reklama z 1917 roku
Produkcja i sprzedaż modnej odzieży
Reklamy z 1921 i 1926 roku
Zawsze wielka różnorodność w:
Damskich sukniach, męskich garniturach
Damskiej, męskiej i dziecięcej konfekcji
Wyroby bawełniane, bielizna
Reklama z 1926 roku
Tkaniny-, Produkcja- i Modne towary, Dziecięca konfekcja
Produkcja eleganckiej garderoby męskiej wykonanej na zamówienie w ramach gwarancji na dopasowanie
Bielizna dla dzieci, kobiet i mężczyzn.
Dywany, zasłony i obrusy.
Laski, Parasole
Futrzane kołnierze, futra, przybranie futrzane
źródło: zbiory prywatne
W swoich zbiorach posiadam kilka przedmiotów, które mogłyby pochodzić ze sklepu F. v. Mogilowski.
Oto kilka z nich :
Wieszaczek
źródło: zbiory prywatne
źródło: zbiory prywatne
Damska parasolka słoneczna,
ok. 100 - letnia
Laska z małym szyldem
źródło: zbiory prywatne
Szyld, blaszka, emblemat...
z wizerunkiem zamku i częścią miasta.
U dołu napis: Marienwerder
źródło: zbiory prywatne
Laska
źródło: zbiory prywatne
źródło: zbiory prywatne
Gorset damski
źródło: zbiory prywatne
Metka producenta gorsetu
Minna Krauer
Königsberg
źródło: zbiory prywatne
Fotografie ilustrujące przykładowe ubiory
mieszkańców Marienwerder z minionej epoki
Po 1926 roku ślad po firmie się urywa. Prawdopodobnie nie wytrzymała silnej konkurencji domów towarowych i innych sklepów o podobnym asortymencie lub kryzysu jaki był na początku lat trzydziestych. Książka adresowa z 1935 roku udziela nam kilku istotnych informacji :
- pod adresem Markt 15 prowadził swoją dystrybucję kwiatów ogrodnik Richard Reinholz. Co widać na poniższej fotografii.
- w kamienicy pod tym samym adresem mieszkała Anna von Mogilowski
- właścicielem budynku była panna Selma Mokinski
Około 1935 roku
Po wejściu Armii Czerwonej do Marienwerder w 1945 roku, nastąpiła zagłada całego Starego Miasta.
Prace rozbiórkowe po pożarze
w/w kamienicy, w tle zgliszcza ratusza
1945 r.
2012 r.
2012 - 1910
Na koniec jeszcze kilka słów o rodzie von Mogilowski.
W książce pt. Der Abgestorbene Adel der Provinz Preussen z 1874 roku natrafiłem na oto takie ciekawe informacje:
Mogilowo koło Sandomierza jest domem rodowym Jakuba von Mogilowski. W roku 1717 osiadł w nabytym majątku Salluschken w Prusach. Później nabył jeszcze kilka innych majątków w okolicy Niedenburg (Nidzica), podobnie jak jego brat. Jego synowie odbywali służbę wojskową w innej części Prus. W Prusach ta rodzina ile wiadomo, wymiera i nie wykazywała herbu Lubicz, ale następujący: Herb- w polu czerwonym za srebrnym płotkiem srebrny baran wyrasta, nad nim z hełmu w koronie drugi baran rozwija.
A w publikacji pt. Die Polnischen Stammwappen z roku 1904 jest również opisany herb rodowy.
Mogylowski (Mogilowski, Magilowski) – W polu czerwonym za srebrnym płotkiem srebrny baran wyrasta, nad nim z hełmu w koronie drugi baran rozwija.
Niestety w obu publikacjach nie ma żadnej ilustracji przedstawiającej powyżej opisany herb, ale podczas swoich poszukiwań natrafiłem na jeszcze bardzo ciekawe źródło. Jest to opracowanie autorstwa Jerzego Jamiołkowskiego (pewnie bardzo dalekiego krewnego Naszego Ferdinanda von Mogilowskiego).
Pozwoliłem sobie zacytować jeden bardzo znaczący fragment.
(...) MOGILEWSKI vel MOGILOWSKI herbu Mogilewski. Herb - w polu czerwonym nad złotym lub srebrnym płotem pół kozła, nad hełmem w koronie pół kozła. Mają pochodzić z Mogilewa w woj. sandomierskim, zruszczonego juz w tych stronach skąd się przenieśli do Prus Wschodnich gdzie posiadali majątek Czerlin, Skotau, i in. Nieznanego imienia pułkownik wojsk pruskich um. w 1825 r.
W herbarzu Ostrowskiego jest jeszcze uwaga, że Mogilewscy podobno dawniej Lubicza używali (...)
Porównując powyższe teksty można zauważyć kilka różnic, między innymi w opisie herbu. Jednak jest dużo pokrywających się informacji. Dla wyjaśnienia majątki Czerlin i Skotau (obecnie Szkotowo) znajdowały się w pobliżu Niedenburg (obecnie Nidzica).
W temacie tym jest jeszcze wiele do wyjaśnienia. Nurtuję mnie kilka pytań, które nasunęły mi się podczas pisania tekstu. Na chwilę obecną nie jestem w stanie na wszystkie odpowiedzieć.
Świetnie jest ten artykuł. Mam nadzieję, że będzie ich więcej.
OdpowiedzUsuń